Giải đáp thắc mắc: Đau họng nổi hạch dưới hàm là bị gì?

Đau họng nổi hạch dưới hàm là một trong những dấu hiệu có thể cảnh báo cho rất nhiều bệnh lý như nhiễm trùng răng, viêm amidan thậm chí có thể là căn bệnh ung thư tuyến giáp. Vì vậy người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện để được kiểm tra và có hướng điều trị thích hợp để tránh việc phát sinh các biến chứng nguy hiểm.

Giải đáp thắc mắc: Đau họng nổi hạch dưới hàm là bị gì?

Hạch trong cơ thể là một tổ chức lympho (liên võng nội mô)  chúng có thể nằm rải rác trên cơ thể, bên trong chúng thường chứa các tế bào bạch huyết sẽ đảm nhiệm vai trò phòng chống các loại bệnh tật cho cơ thể. Trên cơ thể người hiện nay có đến 450 hạch bạch huyết nằm rải rác khắp nơi như bẹn, cổ, tai, hạch má hay cả hạch dưới hàm..

 

Hạch này có thể  xuất hiện dưới dạng nổi và có thể sờ thấy được nhưng cũng có những trường hợp xuất hiện dưới dạng chìm, sâu trong tim hay lồng ngực và phải thông qua xét nghiệm hình ảnh mới có thể nhận thấy. Thường hạch bạch huyết thường xuất hiện khi có liên quan đến vấn đề nhiễm khuẩn, nhiễm trùng hay cơ thể bị các yếu tố lạ tấn công đột ngột.

Theo đó nếu Đau họng nổi hạch dưới hàm thì rất có thể liên quan đến các vấn đề tại họng hay các cơ quan lân cận như tuyến giáp, răng hay tai. Thông thường hạch có thể biến mất vài ngày sau đó nếu giải quyết được tình trạng viêm nhiễm nhưng cũng có những trường hợp kéo dài kèm theo nhiều biến chứng nguy hiểm.

Tùy từng trường hợp có thể xuất hiện theo triệu chứng sốt cao, đau nhức, cơ thể mệt mỏi thiếu sức sống. Người bệnh tốt nhất nên đến bệnh viện nếu sau 2- 3 ngày hạch không biến mất kèm các dấu hiệu bất thường.

Đau họng nổi hạch dưới hàm có nguy hiểm không?

Mức độ nguy hiểm của tình trạng nổi hạch phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nguyên nhân gây bệnh, các triệu chứng kèm theo, kích thước hạch.. Xác định đúng nguyên nhân làm Đau họng nổi hạch dưới hàm sẽ giúp việc kiểm tra mức độ nguy hiểm của bệnh chính xác hơn.

Những nguyên nhân có thể làm xuất hiện hạch dưới hàm khi đau họng bao gồm

Cảm lạnh, cảm cúm

Khi bị cảm lạnh cảm cúm cũng khiến hệ miễn dịch cơ thể khá yếu và tạo điều kiện cho các vi khuẩn sinh sôi và phát triển bên trong viêm mạc họng hay một số cơ quan khác. Bệnh thường xuất hiện khi thời tiết có sự thay đổi bất thường. Người bệnh có thể bị viêm họng kèm theo sưng hạch bạch huyết hoặc sốt nhẹ kèm theo.

Tuy nhiên hầu hết với trường hợp này không quá trầm trọng, hạch có thể lặn trong vài ngày hoặc sau khi dùng kháng sinh.

Viêm họng do vi khuẩn

Đây là nguyên nhân chủ yếu là xuất hiện hạch dưới hàm do các vi khuẩn, virus xâm nhập và hoạt động quá mạnh mẽ. Đặc biệt với các triệu chứng liên quan đến viêm họng liên cầu khiến các vi khuẩn Streptococcus pyogenes nhanh chóng sinh sôi và xâm nhập làm suy giảm sức khỏe. Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng như đau rát họng, sốt cao, khó nuốt, họng sưng đỏ..

Nếu không nhanh chóng kiểm soát kịp thời không chỉ làm xuất hiện hạch dưới hàm mà còn có thể gây biến chứng đến các cơ quan khác như tai, mũi, tim, thận, phổi…

Sởi (Rubella)

Sởi là bệnh lý thường gặp ở trẻ em, đặc biệt vào mùa xuân do virus Rubella có chứa các ARN, thuộc họ togavirus gây ra. Bệnh có thể lây nhiễm qua hô hấp, nước bọt với các triệu chứng khá tương đồng với cảm cúm nhưng có mức độ nguy hiểm cao hơn.

Theo đó, người bị sởi thường kèm theo phát ban đỏ trên toàn thân, sốt cao có thể lên tới 38 độ, đau rát họng, nhức đầu mệt mỏi, chảy nước mũi và có thể sút cân nhanh chóng. Thường hạch do sởi có thể xuất hiện dưới hàm, chẩm, bẹn, khi ấn vào có thể cảm thấy đau. Hạch thường xuất hiện trước khi phát ban và lặn sau khi hết phát ban.

Trong một số trường hợp sởi có thể gây đau khớp hay viêm kết mạc. Dù không quá nguy hiểm nếu gặp ở trẻ lớn hay người trưởng thành nhưng nếu xuất hiện trên phụ nữ có thai hay trẻ sơ sinh sẽ gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Đặc biệt do các triệu chứng ban đầu của bệnh thường chưa quá rõ ràng khiến nhiều người nhầm tưởng và điều trị sai cách.

Viêm amidan

Viêm amidan cũng là bệnh lý thường gặp phải và có thể xuất hiện các triệu chứng đầu tiên như nổi hạch hàm. Cần chú ý rằng Amidan cũng là cơ quan sản sinh ra các tế bào miễn dịch nhưng sự tấn công mạnh mẽ của các vi khuẩn có thể làm nó sưng viêm ngược lại. Do amidan khẩu cái nằm ở ngay sau thành họng, bạn có thể nhìn thấy rõ ràng trước gương nên nó thường gây nổi hạch ở dưới hàm.

Với những trường hợp nhẹ người bệnh có thể tiến hành uống thuốc kháng sinh để loại bỏ các vi khuẩn, tuy nhiên với các triệu chứng nặng nề hơn có thể phải tiến hành cắt bỏ amidan. Các phẫu thuật này cũng khá phổ biến nên thường không quá nguy hiểm.

Nhiễm trùng tai

Nếu hạch xuất hiện ở vị trí góc hàm ngay sát với tai thì có thể cảnh báo dấu hiệu nhiễm trùng tai. Bệnh lý này thường do rất nhiều nguyên nhân, nhưng nếu có kèm đau họng thì có thể liên quan đến các chứng cảm lạnh hay viêm họng do vi khuẩn trước đó nhưng không được điều trị dứt điểm gây ra.

Do tai và họng luôn có mối liên kết chặt chẽ với nhau và được thông bởi ống Eustachina. Viêm họng kéo dài làm tắc nghẽn dịch và chảy ngược lại vào tai gây ra nhiễm trùng tại đây. Hạch sẽ nổi ở cùng bên tai bị viêm kèm theo các triệu chứng như ù tai, giảm thính lực, đau tai nghiêm trọng, buồn nôn, rát họng, sốt cao và có thể xuất hiện dịch mủ chảy ra từ tai.

Nếu không nhanh chóng phát hiện và kiểm soát kịp thời, bệnh có thể gây ra tình trạng điếc tạm thời hoặc vĩnh viễn vô cùng nguy hiểm.

Nhiễm trùng răng

Các vấn đề về răng miệng cũng có thể kích ứng các yếu tố miễn dịch làm nổi hạch dưới hàm như

• Viêm nướu răng: do các vi khuẩn tích tụ trong các mảng bám kích ứng các độc tố phá hủy nướu răng, làm nướu có màu đỏ sốt, người bệnh sốt cao và xuất hiện hạch dưới hàm hoặc vùng má.
• Sâu răng viêm tủy: Sâu răng nếu không được khắc phục sớm sẽ dần tấn công vào sâu trong tủy răng làm nhiễm trùng, áp xe nướu răng. Nhiễm trùng lan rộng làm người bệnh vừa bị sưng viêm quanh lợi vừa sưng hạch hàm. Ngoài ra vi khuẩn cũng có thể lẫn trong nước bọt, cuốn trôi cuống họng và gây sưng hạch tại đây.

Đồng thời các vấn đề về răng có liên quan đến vi khuẩn nên cũng kích ứng các viêm nhiễm làm họng bị đau rát. Dù hạch này không quá nguy hiểm nhưng nếu kéo dài lâu có thể gây đau răng kéo dài, mất răng thậm chí là viêm nhiễm xương hàm nên cần điều trị càng sớm càng tốt.

Bệnh bạch cầu đơn nhân

Bệnh bạch cầu đơn nhân còn được gọi bằng những cái tên như bệnh truyền nhiễm mono hoặc “bệnh hôn” do chủ yếu lây qua các đường tiếp xúc với nước bọt như hôn môn hay nói chuyện. Bệnh xuất hiện chủ yếu do các virus Epstein-Barr (EBV) hay virus cytomegalovirus (CMV) với khả năng truyền nhiễm qua nước bọt mạnh mẽ.

Triệu chứng chung của bệnh là tình trạng sốt cao, phát ban, đau đầu, đau họng, sưng hạch bạch huyết dưới hàm, amidan sưng, đau các bắp chân bắp tay. Một số ít còn có thể kèm theo các triệu chứng như chảy máu mũi, vàng da, tức ngực, cứng cổ, khó thở hay nhạy cảm với ánh sáng.

Bệnh được đánh giá không quá nguy hiểm và có thể tiêm các kháng thể để phòng nguy cơ tái phát đến suốt đời, tuy nhiên không nên vì thế mà chủ quan.

Ung thư vòm họng

Nổi hạch dưới hàm có thể là triệu chứng ban đầu của chứng ung thư vòm họng cực kỳ nguy hiểm. Đây là bệnh thường gặp hàng đầu ở nhóm ung thư đầu mặt cổ và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Hiện tại chưa thể xác định chính xác đâu là nguyên nhân gây bệnh nhưng có thể liên quan đến các yếu tố môi trường, Gen của virus epstein- Barr, thuốc lá hay di truyền.

Các triệu chứng điểm hình của bệnh như đau rát cổ họng kéo dài, nghẹt mũi, xuất hiện hạch ở cổ, ho có đờm, ù tai, đau đầu, khàn giọng, biến đổi giọng nói. Đặc biệt hạch ở cổ không có xu hướng nhỏ đi mà càng tăng dần kích cỡ nhưng vẫn cần tiến hàng sinh thiết kiểm tra mới có thể xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh.

Ung thư vòm họng có thể làm suy giảm sức khỏe trầm trọng kể cả sau khi đã tiến hành điều trị nên càng phát hiện sớm sẽ càng bảo đảm sức khỏe ổn định hơn.

Một số bệnh lý khác

Đau họng nổi hạch dưới hàm cũng có thể liên quan đến một số bệnh lý sau

• Ung thư tuyến giáp
• Ung thư hạch
• U lympho ác tính không Hodgkin, Bệnh Hodgkin
• Quai bị
• Lao hạch
• HIV, giang mai, lậu, chlamydia hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng có thể xuất hiện hạch ở cổ.

Đây đều là các bệnh lý cực kỳ nguy hiểm nên người bệnh cần tiến hành đến bệnh viện thăm khám và kiểm tra càng sớm càng tốt, ngăn chặn các biến chứng khác xuất hiện.

Khi nào cần đi gặp bác sĩ?

Như đã nói, Đau họng nổi hạch dưới hàm có thể do rất nhiều nguyên nhân với các triệu chứng khá tương đồng nhau như sốt cao, cơ thể mệt mỏi nên rất khó để xác định có nguy hiểm hay không. Người bệnh nên đến gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện các dấu hiệu sau

• Xuất hiện sau 2- 3 ngày mà không có lý do rõ ràng
• Kích thước to dần lên hoặc đã có mặt trong hai đến bốn tuần
• Hạch cứng chắc hoặc không di chuyển
• Sốt cao trên 38 độ và đổ mồ hôi liên tục

Bác sĩ sẽ tiến hành sàng lọc, làm một số xét nghiệm như siêu âm, xét nghiệm máu hay sinh thiết khối u để tìm chính xác nguyên nhân gây bệnh. Từ đó đưa ra bác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả nhất cho từng trường hợp.

Điều trị đau họng nổi hạch dưới hàm

Việc điều trị còn cần phụ thuộc vào các nguyên nhân gây bệnh và tình trạng bệnh. Với các tình trạng nhiễm khuẩn có thể chỉ định dùng một số loại kháng sinh để ngăn ngừa viêm nhiễm trong khi với các trường hợp có liên quan đến ung thư phải tiến hành xạ trị trong trường hợp cần thiết.

Điều trị bằng Tây Y

Các phương pháp Tây y luôn được hướng tới đầu tiên để  nhanh chóng cải thiện các triệu chứng bệnh và ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm hơn có thể xuất hiện. Các phương pháp thường chỉ định trong thời thời gian ngắn hoặc phẫu thuật nếu cần thiết.

Theo đó các biện pháp thường dùng như

• Dùng kháng sinh nếu có liên quan đến các yếu tố nhiễm khuẩn, hầu hết có thể áp dụng cho  mọi trường hợp, kể cả với viêm họng hay nhiễm trùng răng. Thường dùng các loại kháng sinh phổ biến như Penicillin, Amoxicillin. Trong trường hợp cơ địa không đáp ứng hai loại thuốc này có thể chỉ định dùng cephalosporin (cephalexin), Erythromycin, Azithromycin (Zithromax).
• Thuốc hạ sốt dùng khi có kèm theo các triệu chứng sốt cao để hạ sốt và ngăn ngừa biến chứng. Thường sẽ chỉ định dùng Ibuprofen (Advil, Motrin), Acetaminophen (Tylenol), Aspirin
• Thuốc giảm ho để cải thiện tình trạng đau họng ngứa rát do nhiễm trùng, có thể chỉ định Codein, Alimemazin, Toplexil, Dextromethorphan. Có thể dùng kết hợp với các loại thuốc ngậm đau họng để giảm ho hay cảm giác ngứa rát họng tốt hơn.
• Thuốc long đờm hầu hết chỉ dùng khi có dấu hiệu ho có đờm để loại bỏ các vi khuẩn, virus đang xuất hiện tại đây. Thường chỉ định Acetylcystein, Carbocistein, Ambroxol.
• Thuốc giảm đau trong trường hợp sưng hạch cổ gây đau tuy nhiên cần phải có chỉ định từ bác sĩ
• Hóa trị, xạ trị cùng các phương pháp điều trị chuyên khoa khác nếu có liên quan đến các yếu tố ung thư
• Điều trị răng nếu có liên quan đến các yếu tố viêm nhiễm răng. Người bệnh cần đến các bệnh viện răng hàm mặt hay nha khoa để tiến hành điều trị hiệu quả nhất.

Các loại thuốc trên đây chỉ nên sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ để đảm bảo đúng người, đúng bệnh và an toàn tuyệt đối. Không tự ý tăng giảm hay lạm dụng thuốc quá mức vì có thể gây nhờn thuốc khiến việc điều trị gặp nhiều khó khăn hơn.

Một số vấn đề khác bạn cần chú ý khi dùng các loại thuốc Tây như

• Kháng sinh chỉ phù hợp cho các trường hợp nhiễm khuẩn, không có tác dụng với các trường hợp có liên quan đến virus
• Không dùng Aspirin cho phụ nữ có thai và trẻ nhỏ vì có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khác.
• Với những người đang mắc các bệnh lý khác cũng cần thông báo với bác sĩ để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp hơn.
• Việc dùng thuốc thường chỉ kéo dài từ 5- 7 ngày theo chỉ định của bác sĩ, nếu thấy các triệu chứng chưa có dấu hiệu thuyên giảm cần đến bệnh viên kiểm tra nhanh chóng để xử lý kịp thời.

Điều trị tại nhà

Như đã nói do cần biết chính xác nguyên nhân gây bệnh mới có thể đưa ra hướng điều trị phù hợp. Tuy nhiên trong vài ngày đầu bạn có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản để cải thiện tình trạng đau họng, giảm sốt, giảm đau nếu có. Hầu hết với các trường hợp không nghiêm trọng thì chỉ sau 2- 3 ngày hạch sẽ tự lặn nên bạn có thể kết hợp thêm các phương pháp này để rút ngắn thời gian hơn.

Một số phương pháp mà bạn có thể áp dụng như

• Súc miệng với nước muối sinh lý có thể tiêu diệt bớt các vi khuẩn, từ đó làm giảm nguy cơ viêm nhiễm và loại bỏ hạch nhanh chóng. Bạn nên súc miệng ngày 2- 3 cũng giảm các giác hôi môi do sự hoạt động quá mức của các vi khuẩn
• Trà chanh mật ong cùng nước ấm giúp cung cấp rất nhiều vitamin C để tăng cường sức đề kháng, đồng thời mật ong cũng làm dịu cổ họng và sát khuẩn rất tốt. Bạn có thể pha uống mỗi sáng nhưng chú ý không nên cho quá nhiều chanh và ăn sáng đầy đủ để tránh tổn hại đến dạ dày.
• Chườm nóng cũng giúp làm giảm đau tại hạch nếu có, đồng thời giảm sưng đáng kể
• Uống nước rau diếp cá cũng giúp thanh lọc cơ thể, đào thải độc tố và loại trừ vi khuẩn rất tốt
• Ngậm trực tiếp gừng một chút muối hoặc làm gừng hấp cách thủy cũng là một cách tuyệt vời để giảm đau họng tối đa.
• Ưu tiên ăn các món ăn mềm lỏng, ít gia vị để dễ ăn và hạn chế các yếu tố kích ứng họng
• Tránh xa các thực phẩm gây dị ứng, thực phẩm cay nóng hay rượu bia, chất kích thích khác
• Bổ sung thêm trái cây và rau chủ trong chế độ dinh dưỡng thường ngày

Tuy nhiên các phương pháp trên đây chủ yếu hướng tới giảm đau họng và loại trừ vi khuẩn, tốt cho những trường hợp nhiễm khuẩn. Với các trường hợp trầm trọng hơn cần trao đổi với bác sĩ để có hướng điều trị phù hợp hơn.

Thay đổi lối sống tích cực

Một lối sống tích cực lành mạnh hơn chính là chìa khóa để cơ thể luôn khỏe mạnh căng tràn và hạn chế nguy cơ mắc rất nhiều bệnh tật. Đồng thời khi tâm lý ổn định cũng góp phần rất nhiều vào tốc độ và kết quả điều trị bệnh, kể cả với những bệnh lý nguy hiểm như ung thư.

Theo đó người bệnh nên chú ý các vấn đề sau

• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ hằng ngày, dành thời gian đi kiểm tra răng thường xuyên
• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng họng và cổ vào những ngày thời lạnh hay thời điểm giao mùa
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài nhất là khi tới những nơi đông người để hạn chế tiếp xúc với bụi bẩn hay các vi khuẩn xung quanh
• Tránh xa thuốc lá hay khói thuốc vì đây là nguyên nhân hàng đầu làm suy giảm hệ miễn dịch và phá hủy cơ thể
• Uống đủ 2- 2,5 lít nước mỗi ngày
• Bổ sung đầy đủ các dưỡng chất hằng ngày, đặc biệt là vitamin C để tăng cường hệ miễn dịch
• Tăng cường thêm trái cây và rau xanh trọng thực đơn dinh dưỡng
• Có chế độ ăn uống khoa học, không bỏ bữa
• Tránh xa các thức ăn nhanh, thức ăn kém vệ sinh hay thức ăn nhiều dầu mỡ có thể gây béo phù
• Duy trì thói quen luyện tập thể dục thể thao hằng ngày để cơ thể luôn khỏe mạnh. Nếu thời gian quá bận rộn bạn có thể đi bộ 15 phút mỗi ngày cũng rất tốt cho cơ thể.
• Hạn chế sử dụng chung đồ dùng cá nhân với những người xung quanh

Đau họng nổi hạch dưới hàm có thể xuất hiện do rất nhiều nguyên nhân nên người bệnh không nên chủ quan. Đi khám ngay nếu thấy sức khỏe có các dấu hiệu bất thường để kịp thời khắc phục và xử lý nhanh chóng.