Bệnh viêm da dầu là một trong những căn bệnh thường xảy ra ở những vùng da có hoạt động tiết bã nhờn quá mức trong đó da mặt là một trong những vị trí dễ gặp phải nhất. Viêm da dầu ở mặt thường đặc trưng bởi các triệu chứng như mảng da có màu đỏ hồng, trên bề mặt có vảy bong. Mặc dù không gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của người mắc phải nhưng lại tác động xấu tới tâm lý, thẩm mĩ và đồng thời cũng làm giảm chất lượng cuộc sống.
Dấu hiệu nhận biết và phương pháp điều trị Viêm da dầu ở mặt
Viêm da dầu hay còn được gọi là viêm da tiết bã được biết đến là bệnh viêm da mãn tính có liên quan trực tiếp đến sự rối loạn của hoạt động tiết bã nhờn cộng hưởng các yếu tố nội ngoại sinh. Những tổn thương thường ảnh hưởng tới các vùng da tiết nhiều dầu thừa như da đầu, mặt, cổ và ngực. Trong đó, da mặt được cho là vị trí “ưa thích” nhất của bệnh viêm da dầu.
Số liệu thống kê cho thấy, bệnh viêm da dầu ở mặt thường gặp ở người trường thành, rất hiếm khi xảy ra ở trẻ nhỏ. Đây là bệnh da liễu lành tính, dễ tái phát nhưng lại ít gây ngứa ngáy dữ dội như các bệnh viêm da mãn tính khác như viêm da tiếp xúc, viêm da cơ địa, bệnh chàm…
Bệnh viêm da tiết bã ở mặt không gây nguy hiểm cho sức khỏe. Tuy nhiên nếu tổn thương kéo dài dai dẳng sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý, ngoại hình và chất lượng cuộc sống.
1. Các nguyên nhân gây bệnh
Bệnh viêm da dầu nói chung và viêm da dầu ở mặt nói riêng hiện vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân chính xác gây ra nó. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho rằng, quá trình bệnh sinh có liên quan tới phản ứng bất thường của hệ miễn dịch. Cùng với đó là rối loạn hoạt động tiết bã nhờn và sự sinh sôi quá mức của nấm men Malassezia.
Một số yếu tố rủi ro dưới đây cũng được cho là liên quan đến sự bùng phát của bệnh viêm da dầu ở mặt:
- Da mặt đổ quá nhiều dầu: Đây là yếu tố lý giải vì sao những đối tượng có làn da dầu thường có nguy cơ mắc bệnh viêm da tiết bã ở mặt cao hơn những người sở hữu làn da khô.
- Vệ sinh da mặt kém: So với những vùng da khác thì tuyến bã nhờn ở da mặt thường hoạt động mạnh hơn. Chính vì thế nếu không được vệ sinh sạch sẽ thì dầu thừa và bụi bẩn sẽ bám lâu trong lỗ chân lông. Tạo môi trường thuận lợi cho nấm men phát triển và khiến da bị tổn thương.
- Yếu tố di truyền: Bệnh viêm da tiết bã có khả năng di truyền ở những người thân cận huyết. Nếu bố mẹ mắc các bệnh viêm da mãn tính thì con sinh ra cũng có nguy cơ bị viêm da dầu rất cao.
- Rối loạn nội tiết: Sự thay đổi của hàm lượng các hormone trong cơ thể cũng có liên quan đến hoạt động của tuyến bã nhờn và làm bùng phát triệu chứng bệnh viêm da tiết bã ở mặt. Các triệu chứng có xu hướng xảy ra nhiều và dễ tiến triển nặng trong giai đoạn dậy thì, thời kỳ mang thai hay sau khi sinh.
Ngoài ra, còn một số yếu tố khác cũng có thể liên quan như:
- Hệ miễn dịch suy giảm
- Căng thẳng thần kinh kéo dài, mắc bệnh trầm cảm
- Dùng mỹ phẩm hay sản phẩm chăm sóc da gây kích ứng
- Sử dụng một số loại thuốc Tây trong thời gian dài
- Thời tiết thay đổi thất thường, nhất là chuyển lạnh
- Duy trì chế độ ăn uống thiếu lành mạnh
2. Dấu hiệu đặc trưng
Bệnh viêm da dầu ở mặt có thể làm bùng phát một số triệu chứng điển hình như sau:
- Trên da mặt xuất hiện các mảng dát có màu đỏ/hồng, bằng phẳng và không thể hiện ranh giới rõ ràng.
- Bệnh thường ảnh hưởng tới các nếp gấp, nhất là cánh mũi, có tính chất đối xứng.
- Trên bề mặt tổn thương da thường có lớp vảy bong tróc màu trắng.
- Nếu xảy ra ở cung mày thì trên da thường có các vết dát đỏ, da dễ bị bong vảy và để lộ lớp da bên dưới mỏng. Tổn thương có thể khu trú ở mày hoặc lan tỏa rộng ra viền tóc hay cánh mũi.
Bệnh viêm da dầu ở mặt có tự khỏi không? Có lây không?
Viêm da tiết bã ở mặt mặc dù là bệnh lành tính, không ảnh hưởng tới sức khỏe. Tuy nhiên phần lớn các trường hợp bị bệnh lý này đều không thể tự khỏi nếu không can thiệp điều trị và chăm sóc.
Ở một số ít trường hợp, bệnh chỉ bùng phát đúng 1 lần trong đời và có khả năng tự khỏi mà không cần phải can thiệp đến các giải pháp y tế. Tuy nhiên, tình trạng này chỉ xảy ra chủ yếu ở nhóm đối tượng trẻ sơ sinh (từ 0 – 3 tháng tuổi), rất hiếm gặp ở người lớn.
Các nghiên cứu đánh giá, bệnh viêm da dầu ở mặt cũng giống như các thể viêm da tiết bã khác thường liên quan đến hoạt động miễn dịch và một số tác động nội ngoại sinh khác. Quá trình bệnh sinh không có sự tham gia của virus hay vi khuẩn. Chính vì vậy mà bệnh không có khả năng lây nhiễm khi tiếp xúc vật ký. Tuy nhiên, bệnh viêm da dầu ở mặt có khả năng di truyền ở những người thân cận huyết.
Viêm da dầu ở mặt gây ảnh hưởng như thế nào?
Da mặt được đánh giá là vùng da có mức độ nhạy cảm rất cao. Tổn thương do bệnh viêm da tiết bã gây không nguy hiểm nhưng lại tác động trực tiếp tới vấn đề thẩm mỹ. Làn da xấu xí, bong tróc khiến cho nhiều người bệnh trở nên tự ti khi giao tiếp.
Tình trạng này nếu không sớm khắc phục có thể ảnh hưởng xấu đến tâm lý, dẫn tới căng thẳng stress kéo dài. Trường hợp không kiểm soát tốt còn tạo điều kiện thuận lợi cho các loại vi khuẩn, virus tấn công gây nhiễm trùng.
Khi có nhiễm trùng kích hoạt, tổn thương da sẽ rất sâu, lan tỏa nhanh. Ngay cả khi được can thiệp đúng cách thì những tổn thương trên da mặt vẫn sẽ rất dễ để lại sẹo sau điều trị.
Cách điều trị bệnh viêm da dầu ở mặt an toàn
Viêm da dầu ở mặt là một trong những dạng bệnh viêm da có tiến triển dai dẳng, mãn tính và rất khó điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, triệu chứng và những tổn thương trên da mặt sẽ nhanh chóng được khắc phục và kiểm soát nếu sớm can thiệp.
Dưới đây là một số biện pháp điều trị có thể đáp ứng tốt với bệnh lý này:
1. Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ
Dùng thuốc hiện đang được nhận định là giải pháp điều trị chính cho bệnh viêm da dầu ở mặt. Trước hết bác sĩ sẽ chỉ định thuốc bôi tại chỗ để ức chế hoạt động của vi nấm, loại bỏ lớp vảy bong trên bề mặt da. Đồng thời tăng miễn dịch cũng như hàng rào bảo vệ tự nhiên cho da.
Các thuốc được kê toa có thể là:
- Thuốc bạt sừng:
Khi da bị bong vảy nhiều, tác động đến thẩm mỹ và ngoại hình thì bác sĩ có thể chỉ định loại thuốc này. BHA, AHA, PHA… là các hoạt chất thường chứa trong thuốc bạt sừng. Các hoạt chất này không chỉ có công dụng bạt sừng mà còn có khả năng sát trùng nhẹ và điều hòa hoạt động của tuyến bã nhờn. Từ đó hạn chế dầu thừa sản sinh quá mức.
- Kem dưỡng ẩm:
Trong trường hợp những tổn thương trên da kích hoạt ở mức độ nhẹ thì bác sĩ có thể kê toa một số loại kem dưỡng ẩm phù hợp. Thông thường những sản phẩm có chứa Zinc, Panthenol hay Glycerin sẽ được dùng phổ biến. Chúng có tác dụng duy trì độ ẩm cho da, tăng cường hàng rào bảo vệ và ngăn ngừa hình thành vảy bong trên bề mặt da ảnh hưởng.
- Thuốc ức chế calcineurin dạng bôi:
Nhóm thuốc này có khả năng kháng viêm, đồng thời hỗ trợ kiểm soát hầu hết các triệu chứng viêm da dầu ở mặt. Thuốc ức chế calcineurin dạng bôi thường được dùng cho da mặt bởi ít phát sinh các tác dụng phụ. Nhất là teo da, giãn mao mạch, dày sừng nang lông hay nổi mụn trứng cá như nhóm thuốc bôi chứa corticoid.
- Thuốc kháng nấm dạng bôi:
Trong một số trường hợp, bác sĩ cũng có thể chỉ định thuốc kháng nấm dạng bôi để giúp ức chế hoạt động của các loại vi nấm trên da. Ketoconazole hay Ciclopirox là 2 loại hiện đang được dùng phổ biến nhất trong điều trị viêm da dầu ở mặt.
Ngoài ra, nếu tổn thương da có xu hướng lan rộng hay triệu chứng tiến triển nặng thì bác sĩ có thể kết hợp thêm việc dùng thuốc uống. Một số thuốc được chỉ định, bao gồm:
- Thuốc kháng sinh
- Thuốc kháng nấm đường uống
- Thuốc kháng Histamine
Dù là với thuốc bôi hay thuốc uống cũng cần dùng đúng chỉ định của bác sĩ về cả liều lượng, tần suất cũng như thời gian. Tuyệt đối không tự ý thay đổi kế hoạt dùng thuốc, nếu toa thuốc chưa đáp ứng hay phát sinh vấn đề rủi ro, cần nhanh chóng báo cáo lại để bác sĩ điều chỉnh cho phù hợp.
2. Đắp mặt nạ tự nhiên chữa viêm da dầu ở mặt
Chỉ nên đắp các loại mặt nạ tự nhiên để thúc đẩy chữa lành tổn thương da khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn ổn định. Thường xuyên đắp mặt sẽ làm dịu da, dưỡng ẩm, tăng cường đề kháng và điều hòa hoạt động tiết bã nhờn.
Dưới đây là một số loại mặt nạ tự nhiên bạn có thể tham khảo và áp dụng:
– Mặt nạ sữa chua và bột yến mạch:
Đây là công thức mặt nạ quen rất quen thuộc với phái đẹp. Hàm lượng acid lactic trong sữa chua còn có tác dụng làm mềm lớp thượng bì, làm sạch dầu thừa tích tụ sâu trong lỗ nang lông.
Còn bột yến mạch lại có khả năng làm sạch và xoa dịu da, giảm ngứa ngáy. Đồng thời loại bỏ lớp vảy bong trên da. Từ đó thúc đẩy quá trình tái tạo các tế bào da mới diễn ra nhanh chóng hơn.
Cách thực hiện:
- Trộn đều 1 thìa sữa chua không đường cùng với 1 thìa bột yến mạch.
- Vệ sinh da mặt sạch sẽ, thấm khô rồi đắp hỗn hợp này lên.
- Để nguyên khoảng 15 – 20 phút rồi rửa lại cho sạch.
– Mặt nạ mật ong và chanh tươi:
Trường hợp da mặt bị đổ quá nhiều dầu hay bong tróc mạnh thì dùng mặt nạ mật ong và chanh tươi là rất phù hợp. Chanh tươi có khả năng làm sạch dầu thừa và điều hòa hoạt động của tuyến bã nhờn rất tốt nhờ chứa hàm lượng acid citric dồi dào. Hơn nữa, vitamin C trong chanh còn giúp kích thích sản sinh collagen và hạn chế hình thành thâm sẹo ở vùng da tổn thương.
Kết hợp với mật ong, một nguyên liệu có công dụng dưỡng ẩm cho làn da rất tốt. Bên cạnh đó, mật ong còn có khả năng chống viêm, chống oxy hóa và thúc đẩy quá trình chữa lành tổn thương trên da.
Cách thực hiện:
- Trộn đều 1 thìa mật ong nguyên chất với nước cốt của nửa quả chanh tươi
- Vệ sinh da mặt, thấm khô rồi thoa đều hỗn hợp chanh mật ong lên
- Massage khoảng 2 phút rồi để thêm 5 phút nữa sau đó dùng nước ấm rửa sạch
– Mặt nạ dưa leo:
Dưa leo là nguyên liệu có hàm lượng nước dồi dào, giàu vitamin cùng các khoáng chất. Không chỉ giúp dưỡng ẩm, thúc đẩy tổn thương trên da mà còn khiến da mặt được đều màu.
Ngoài ra, dưa leo còn có tác dụng chống viêm, làm dịu da, giảm ngứa hiệu quả. Nhờ đó mà có khả năng đáp ứng tốt với các triệu chứng bệnh viêm da tiết bã ở mặt.
Cách thực hiện:
- Chuẩn bị 1 quả dưa leo đem ngâm rửa với nước muối rồi để ráo
- Thái thành từng lát thật mỏng rồi cho vào tủ lạnh để khoảng 10 – 15 phủ
- Vệ sinh da mặt sạch sẽ, lau khô rồi đắp dưa leo lên
- Giữ nguyên khoảng 15 phút rồi dùng nước ấm rửa lại cho sạch
**Chú ý: Các loại mặt nạ tự nhiên nêu trên mặt dù rất lành tính và an toàn cho làn da nhưng chỉ nên đắp với tần suất 2 – 3 lần/tuần. Việc quá lạm dụng, đắp mỗi ngày có thể bào mòn da, ảnh hưởng đến lớp màng lipid bảo vệ da.
Chăm sóc và dự phòng bệnh tái phát
Hiện nay, cải giải pháp điều trị viêm da dầu ở mặt chỉ có khả năng đáp ứng triệu chứng của bệnh và chữa lành tổn thương trên da. Hiện vẫn chưa có phương pháp điều trị bệnh tận gốc, khi có điều kiện thuận lợi, bệnh vẫn có khả năng tái phát rất cao.
Cần chú ý đến các biện pháp chăm sóc và dự phòng nguy cơ tái phát của bệnh:
- Vệ sinh da mặt mỗi ngày 2 lần (sáng + tối) bằng các sản phẩm sữa rửa mặt có độ pH 5.5. Trường hợp trong ngày da bị đổ quá nhiều mồ hôi hay bã nhờn thì có thể dùng nước sạch để rửa mặt nhiều lần.
- Dưỡng ẩm cho da bằng các loại kem dưỡng có kết cấu dịu nhẹ, lành tính và thấm nhanh. Có thể ưu tiên những sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên.
- Chú ý bảo vệ da, che chắn cẩn thận, đeo khẩu trang khi di chuyển ngoài trời. Việc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng có thể làm tăng tiết dầu và khiến vùng da tổn thương ngứa ngáy.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp, uống nhiều nước, tăng cường bổ sung rau củ và trái cây tươi. Nên hạn chế các loại đồ ăn cay nóng chứa nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh, thực phẩm đóng hộp. Tuyệt đối không uống rượu bia hay hút thuốc lá.
- Dành ra mỗi ngày 30 – 45 phút cho việc rèn luyện thể dục thể thao. Đồng thời chú ý kiểm soát tốt căng thẳng, không làm việc quá sức, đi ngủ đúng giờ, đủ giấc.
Các triệu chứng và tổn thương do bệnh viêm da dầu ở mặt sẽ nhanh chóng được kiểm soát nếu có biện pháp điều trị và chăm sóc đúng cách. Cần chủ động và nghiêm túc chữa trị, tránh chủ quan để bệnh diễn tiến nặng, kéo dài dai dẳng.